Mustafa Fevzi ÇAKMAK


Kurtulus Savasi Komutanlarindan
Kurtulus Savasi Komutanlarindan

Mustafa Fevzi Çakmak, Müsir Mustafa Fevzi Pasa, Maresal Fevzi Çakmak Pasa (dogum 12 Ocak 1876 Istanbul - ölüm 10 Nisan 1950 Istanbul) Türkiye Cumhuriyeti kurucularindan. Maresal unvani almis Türk komutani. Cumhuriyet döneminin ilk, Türk Silahli Kuvvetleri'nin 2. Genelkurmay Baskani'dir.

Bir süre Erkan-i Harbiye (Genelkurmay) 4. Sube'de görev yaptiktan sonra 1899'da Metroviçe Tümeni'nin kurmay heyetinde görevlendirildi. Balkanlar'daki Sirp ve Arnavut çetelere karsi verilen mücadeleye katildi. Kisa araliklarla terfi ederek 1907'de miralayliga (albay) yükseldi. 1908 yilinda Ikinci Mesrutiyet ilan edildiginde 35. Firka Komutani ve Taslica Mutasarrifiydi. 1910'da Arnavutluk'ta çikan ayaklanmayi bastirmakla görevlendirilen Kosova Kolordusu'nun kurmay baskanligi'na atandi. 1911'de Trablusgarp Savasi baslayinca Rumeli'nin savunmasiyla görevli Garp (Vardar) ordusunun kurmay baskanligina getirildi. Balkan Savasi (1912-1913) sirasinda 21. Tümen Komutan Vekilligi, Vardar Ordusu Harekat Subesi Baskanligi yapti.

Fevzi Pasa'nin, Balkan Savaslari çiktigi dönemde 21. Yakova Nizamiye Firkasi K. Vekilligi 'nde; 6 Agustos 1912'de Kosova Kuvay-i Umumiye Kurmay Baskanlig i'nda; 29 Ekim 1912'de de Balkan Harbi Seferberligi'nin baslangicinda Vardar Ordusu K. I. Sube Müdürlügü 'nde görevlendirildigini daha öncede belirtmistik. Sirp Cephesi'nde Vardar Ordusu Harekât Sube Müdürü olarak bulunan Fevzi Pasa'nin basarili askerî faaliyetlerine ragmen, Garp Vilayetleri'nde 10 Mayis 1913'den itibaren Türk Hakimiyeti sona ermistir.

1913'te 5. Kolordu Komutanligi'na atandi. Mart 1915'de rütbesi mirlivaliga (tuggeneral) yükseltildi.

Birinci Dünya Savasi


Birinci Dünya Savasi'nda Çanakkale, Kafkas, Suriye ve Filistin cephelerinde savasti. 1918'de feriklige (korgeneral) yükseldi.

Çanakkale Cephesi

Fevzi Pasa, V Kolordu (Osmanli) Komutani olarak 6 Agustos ve 13 Agustos 1915 tarihindeki muharebelere katilmistir. Fevzi Pasa'nin komutasindaki XIII. ve XIV. Tümenler muharebeye katilmamis fakat 21 Temmuz'dan itibaren cepheye gelerek, I. Tüm. hariç yipranmis ve yorulmus eski tümenleri degistirmislerdir. Ayrica Ikinci Ordu (Osmanli) Tümenleri'nin bölgeye (Kereviz Dere-Zigin Dere) gelmeleri üzerine VI. ve VII. Tümenler, Saros Gurubuna gönderilmistir.

Düsman Kirte istikametinde yapacagi taarruzlar dogrultusunda Alçitepe'yi almayi planliyordu. Fakat Türk direnisi karsisinda amacina ulasamayan düsman çok fazla ilerleyememistir. 6 Agustos'ta düsmanin taarruz ettigi Ariburnu - Conkbayiri bölgesine gönderilen VIII. ve IV. Tüm. ile yetinmeyen Vehip Pasa, 9 Agustos'ta Fevzi Pasa'nin komuta ettigi V. Kor. Komutanligina bagli V. ve XIV. Kolordularin son ihtiyatlari olan 41. ve 28. Alaylari da bu bölgeye gönderdi. Bölgeye gönderilen bu iki alay Conkbayiri'nin düsman eline geçmemesine ve Albay Mustafa Kemal Beyin 10 Agustos tarihinde Conkbayiri taarruzuna yardimci oldu. Mustafa Kemal Beyin rahatsizligi nedeniyle 10 Aralik 1915'te Fevzi Pasa 5.Kolordu Komutanligi kendisinde kalmak üzere, ek görev olarak Anafartalar Grubu koumutan Vekilligine görevlendirildi (Mustafa Kemal Bey ise 16 Aralik 1915'de cepheden ayrildi). Bu muharebelerde V. Kolordu Komutani olarak görev alan Fevzi Bey'in komutasindaki XIII. Tüm. 21 Ekim 1915'te Kesan'a hareket etti. XIV. Tümen ise 12 Ocak 1916'da bölgeden ayrildi.

Kurtulus Savasi


Mondros Mütarekesi imzalandiginda saglik nedenleri ile Istanbul'da bulunuyordu. 24 Aralik 1918'den 14 Mayis 1919'a kadar Korgeneral rütbesiyle Osmanli Devleti'nin Erkan-i