Karl Marx


Filozof, Politik Ekonomist, Devrimci
Filozof, Politik Ekonomist, Devrimci

19.yy'da yasamis filozof, politik ekonomist ve devrimci. Komünizmin kuramsal kurucusudur. Birçok politik ve sosyal konuda fikri olmakla beraber, en çok Komünist Manifesto'nun (1848) giris cümlesinde özetledigi tarih analiziyle taninir: "Simdiye kadarki bütün toplumlarin tarihi, sinif savasimlari tarihidir."

Marx, bütün eski sosyoekonomik sistemlerde oldugu gibi kapitalizmin de kendini yok etmeye yol açacak içsel dinamikler yaratacagina inanirdi. Nasil ki kapitalizm eskimis feodalizmin yerini aldiysa, sinifsiz bir toplum olan komünizm de "devletin proletaryanin devrimci diktatörlügünden baska bir sey olmadigi" siyasal geçis sürecinden sonra onun yerini alacaktir.

Marx, sosyoekonomik degisimlere belirli bir tarihsel zorunluluk perspektifinden bakardi. Kapitalizm, yapisal durumunun dinamigi ve çatismasi sonucu yerini komünizme kesin olarak birakacaktir: 

"Modern sanayiin gelismesi, burjuvazinin ayaklarinin altindan bizzat ürünleri ona dayanarak ürettigi ve mülk edindigi temeli çeker alir. Su halde, burjuvazinin ürettigi, her seyden önce, kendi mezar kazicilaridir. Kendisinin devrilmesi ve proletaryanin zaferi ayni ölçüde kaçinilmazdir."

Öte yandan Marx, bu degisimin organize bir devrimci hareketle gelecegini söylerdi. Bu degisim, ancak uluslararasi isçi sinifinin birlesik hareketiyle meydana gelir: "Bize göre komünizm, ne yaratilmasi gereken bir durum, ne de gerçegin ona uydurulmak zorunda olacagi bir ülküdür. Biz, bugünkü duruma son verecek gerçek harekete komünizm diyoruz. Bu hareketin kosullari, su anda varolan öncüllerden dogarlar." (- Alman Ideolojisi)

Marx yasadigi dönemde dünya çapinda ünlü bir isim sayilmasa da, ölümünden kisa bir süre sonra düsünceleri dünya isçi hareketine yön vermistir. Marksist Bolseviklerin Rusya'da Ekim Devrimi'ni gerçeklestirmesi bunun en büyük örnegidir. 20.yy'da dünyada Marksist düsüncenin ugramadigi ülke sayisi oldukça azdir. Marksizm, akademik ve politik çevrelerde en çok tartisilmis konudur.

Yasami

Prusya Kralligi'na bagli Trier kentinde yedi çocuklu Yahudi bir ailenin üçüncü çocugu olarak Karl Heinrich Marx adiyla dünyaya geldi. Babasi Heinrich (1777–1838) Aydinlanma düsünürleri Voltaire ve Rousseau'ya hayrandi. Prusya makamlari, bir yahudiye hukuk diplomasi vermeyecegi için Prusya resmi mezhebi Lutherciligi seçti, Hristiyan oldu. Annesi Henrietta (1788–1863), kardesleri Sophie, Hermann, Henriette, Louise, Emilie ve Caroline ismindeydi.


Egitimi [degistir]Marx, on üç yasina kadar evde egitildi. Trier gymnasium'dan mezun olduktan sonra, 17 yasinda hukuk okumak için Bonn Üniversitesi'ne kayit yaptirdi. Marx'in edebiyat ve felsefe okuma istegi babasinin gelecekte kendisine ekonomik anlamda bakamayacagi gerekçesiyle reddedildi. Sonraki sene babasi tarafindan daha saygin bir üniversite olan Berlin'deki Friedrich-Wilhelms Üniversitesi'ne yollandi. Bu dönemde Marx birçok siir ve hayat hakkinda deneme yazmistir, bu yazilarda üniversitedeki Genç Hegelciler'in ateist düsüncesinin de etkisi görülür. 1841'de "Demokritoscu ve Epikürcü Doga Felsefesi Arasindaki Farklar" isimli teziyle doktorasini verdi.

Marx ve Genç Hegelciler

Genç Hegelciler, Ludwig Feuerbach ve Bruno Bauer etrafinda toplanmis hocalari Hegel'i elestiren bir grup felsefeci ve gazeteciden olusuyordu. He